Novosti
02. april 2017.
SUSRET SA ISTORIJOM
Dražini prvi pucali na Nemce
Zašto Srbija ne obeležava dan početka antifašističke borbe? Četnici 28. maja 1941. napali nemačku kolonu kod sela Ljuljaci. U Beloj Crkvi 7. jula počeo građanski i bratoubilački rat među Srbima.
![]()
![]()
Grupa vojnika koja nije htela da se preda oko 1. maja zametnula je kavgu sa jačim nemačkim odeljenjem kod Požege. Borba je bila kratka i žestoka. Brojno jači i bolje naoružani Nemci su zarobili desetoricu vojnika i odmah ih streljali na licu mesta...
I na planini Javor, najpre polovinom maja, a potom 16. juna 1941. vođene su bitke između nemačkih poternih odeljenja i srpskih vojnika, koji se nisu vraćali kućama posle kapitulacije kako bi izbegli zarobljeništvo.
Uz ostale slučajeve otpora, neophodno je spomenuti da su se civili, seljaci, iz sela Brčnar na Kopaoniku, 5. jula 1941. godine, sa oružjem u ruci, suprotstavili albanskim žandarmima i pripadnicima jedne nemačke jedinice koja je bila stacionirana u Kosovskoj Mitrovici.
Značajno je spomenuti i da su, dva dana pre odluke Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije o podizanju opštenarodnog ustanka, a pet dana pre događaja u Beloj Crkvi, 2. jula 1941. prvi nemački vojnici pali u zarobljeništvo srpskih ustanika. U Podgorini, u šumi Jautini zarobljeno je četrnaest Nemaca. "Svučeni do u gaće i košulje - poslati su u Valjevo" - zabeležio je Vasa Kazimirović. Ovu akciju je izvela oružana grupa partizana iz Podgorine koji su pripadali Valjevskom partizanskom odredu.
SVEDOCI smo da je kod nas poslednjih dvadesetak godina, a u svetu i mnogo ranije, objavljen popriličan broj tekstova i publikacija u kojima se dokazuje da je Dragoljub Draža Mihailović prvi koji je u Srbiji, na celom jugoslovenskom prostoru, i čak u Evropi, pobo "antifašistički barjak gerile". Tvrdi se da je prvi počeo da stvara vojnu organizaciju i prvi počeo sa oružanim napadima na okupatorsku vojnu silu.
U tim dokazima dominiraju tri datuma - 15. april, 11. i 28. maj 1941. godine. Mihailović je 15. aprila doneo odluku da ne položi oružje i "proglasi jugoslovenske planine za svoja uporišta". Na dan 11. maja počeo je da "sprovodi u delo tu odluku", a 28. maja 1941. otpočeo je i oružanu borbu protiv vojne sile nemačkog okupatora u Srbiji...
![]()
Jelički četnički odred na zaplenjenom tenku
Profesor Radoje L. Knežević, jedan od učesnika u puču 27. marta, a potom ministar dvora, u više navrata je pisao kako su 28. maja 1941. pripadnici Dražine, tad još malobrojne vojske, napali nemačku motorizovanu kolonu kod Ljuljaka, na putu Kragujevac - Gornji Milanovac.
Dragoslav Stranjaković, predratni profesor istorije na Beogradskom univerzitetu, poratni stradalnik kao ravnogorac i nastavnik na Bogosloviji, uspeo je da u Parizu objavi knjigu "Titov pokret i režim u Jugoslaviji 1941-46.", pod pseudonimom Branko Lazić. Četnički prepad na Nemce kod sela Ljuljak za njega je ključni dokaz da je Draža Mihailović prvi započeo oružane sukobe sa Nemcima, a ne pripadnici Titovog pokreta.
"Polazeći od činjenica, za napad na nemačku motorizovanu kolonu kod Ljuljaka na dan 28. maja 1941. može se reći sasvim pouzdano samo to - da je do njega uistinu došlo. Nedeljama i nedeljama posle toga, ostaci spaljenih kamiona mogli su se videti u jarku kraj puta... Ali takođe prema činjenicama, to nije bio, uopšte uzev, prvi napad na nemačku okupatorsku vojnu silu posle kapitulacije Jugoslovenske kraljevske vojske u aprilu 1941." - napisao je o ovom ratnom događaju Vasa Kazimirović.
![]()
VALjA, međutim, na kraju spomenuti da je u maju 1941. postojala još jedna gerilska organizacija u Srbiji, na čijem se čelu nalazio Kosta Milovanović Pećanac, vrhovni starešina takozvanih starih četnika.
"Svoj rad na organizovanju četničkih odreda za borbu protiv okupatora", dokazuje se, "on je počeo odmah po ulasku Nemaca u Jugoslaviju". Što je on ubrzo pokleknuo, o čemu će tek biti govora u poglavlju o građanskom ratu među Srbima, što se stavio na raspolaganje nemačkom okupatoru i predsedniku od njega naimenovane vlade, Milanu Nediću, drugo je pitanje, koje ne može, međutim, potrti navedeno.
Pećanac se znatno pre Draže obreo "u šumi". O postojanju organizacije Koste Milovanovića Pećanca i akcijama četnika pod njegovom komandom, govore i izveštaji 60. nemačke pešadijske divizije iz prve polovine maja 1941. godine. U jednom od tih izveštaja kaže se da su se "mestimično okupili srpski politički fanatici pod imenom četnika".
Međutim, Kosta Pećanac će ubrzo pokleknuti i staviti se na raspolaganje nemačkoj vlasti i kvislinškoj vladi Milana Nedića.
PRVI PREGOVORI SA OKUPATOROM
Prvi pregovarački kontakt ustanika i nemačke okupacione vojske bio je 4. oktobra 1941. Kapetan Dragoslav Račić, komandant Cerskog četničkog odreda, poslao je pismo komandiru 10. čete 699. nemačkog pešadijskog puka u Šapcu. Račić je poručio da je spreman da pusti iz "zarobljeništva 40 nemačkih vojnika, ali pod uslovima: da Nemci prestanu sa ubijanjem, zlostavljanjem i odvođenjem mirnih, nenaoružanih Srba i oduzimanjem njihove imovine; da Nemci povuku svoje trupe u Šabac I obustave bombardovanje sela...
Ukoliko vaši vojnici ne prestanu s mučenjem i zlostavljanjem srpskog naroda, mi ćemo nastaviti borbu s najvećom žestinom do poslednjeg vojnika..."
Nemački kapetan Šulc je odgovorio svojim uslovima za prekid vatre: neodložno izručenje svih zarobljenih Nemaca; predaja celokupnog oružja i municije od strane četnika. Ukoliko bi ovo bilo prihvaćeno, oficirima i ljudstvu vojno-četničkih odreda bilo bi zagarantovano "puno oslobođenje od kazne".
Na ove uslove kapetan Račić nije pristao, i povukao se iz Mačve, u okolinu Valjeva.
http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/reportaze/aktuelno.293.html:658239-Drazini-prvi-pucali-na-Nemce
*****
If you would like to get in touch with me, Aleksandra, please feel free to contact me at ravnagora@hotmail.com
*****
02. april 2017.
SUSRET SA ISTORIJOM
Dražini prvi pucali na Nemce
Zašto Srbija ne obeležava dan početka antifašističke borbe? Četnici 28. maja 1941. napali nemačku kolonu kod sela Ljuljaci. U Beloj Crkvi 7. jula počeo građanski i bratoubilački rat među Srbima.
Partizani i četnici sprovode zarobljene Nemce u Užicu 1941. godine
ZAKORAČILI smo u april. U mesec koji asocira na rat, okupaciju, kraj prve Jugoslavije, bombardovanje Beograda 1941, pa potom nekoliko puta 1944. godine... Buđenje tih podsećanja neumitno otvara i pitanja šta se zapravo dešavalo u Srbiji tog ratnog proleća i nastupajućeg ustaničkog leta.
Više od pola veka proslavljali smo 7. jul kao Dan ustanka, kao dan početka oružane borbe naroda u Srbiji protiv okupatora, kada su u Beloj Crkvi ubijena dvojica pripadnika žandarmerije kvislinške vlade Milana Nedića, Bogdan Lončar i Milenko Braković. Slavili smo ovaj dan i posle raspada SFR Jugoslavije sve do 2001. godine, kada je ukinut odlukom Vlade Srbije.
Ali istorija je uvek višedimenzionalna. I njen cilj je da omogući da se jedno vreme razume i objasni, a ne da presuđuje. Ona, istorija, u stvari je vrtlog čitavog niza činjenica koje se međusobno prožimaju a vrlo često suprotstavljaju. Zbog toga svaka istorijska pojava o kojoj se govori protkana je mnogim podacima koji su, neretko, i međusobno kontradiktorni. To podrazumeva da se ništa ne može posmatrati u relaciji crno i belo. Po svemu, tako je i sa događanjima u okupiranoj Srbiji te 1941. godine.
KADA su vetrovi vremena "oduvali" sa vlasti komuniste i drugu Jugoslaviju, pojavila su se prva mišljenja da događaj od 7. jula ne zaslužuje da bude označen kao ključni datum ustanka srpskog naroda, da on u stvari nije bio početak oružane borbe protiv nemačkog okupatora, već samo "početak bratoubilačkog, građanskog rata među Srbima", nagoveštaj da će se "glavna borba voditi... između Srba i Srba!" Tim pre što smo na istorijskoj sceni imali dva antiokupatorska pokreta - partizanski I četnički.
Mnogo je dokumenata, izlišno je da ih ovom prilikom citiramo, koji dokazuju da u Beloj Crkvi, 7. jula 1941. nisu prvi put planule puške u Srbiji, posle neslavne kapitulacije Jugoslovenske kraljevske vojske.
Ova konstatacija otvara još jedno pitanje: zašto Srbija nema, od odluke Vlade 2001, svoj dan početka antifašističke borbe. Pogotovo ako je od te godine do danas, proklamovan jasan cilj ulaska u evropsku zajednicu, koja se, inače, temelji na antifašizmu.
Ovo je prilika da pobrojimo sve ozbiljnije sukobe koji su na teritoriji Srbije vođeni protiv nemačkih vojnih formacija, ne favorizujući nijedan od njih kao dan ustanka.
NEPOSREDNO po potpisivanju bezuslovne kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, prvi hici na okupatora ispaljeni su 21. aprila 1941. u selu Donji Dobrić u Pocerini. Odeljenje jurišnog odreda Jugoslovenske vojske napalo je nemačku formaciju i ubilo jednog potporučnika, a drugog potporučnika i narednika ranilo.
Dragoljub Draža Mihailović
I na planini Javor, najpre polovinom maja, a potom 16. juna 1941. vođene su bitke između nemačkih poternih odeljenja i srpskih vojnika, koji se nisu vraćali kućama posle kapitulacije kako bi izbegli zarobljeništvo.
Uz ostale slučajeve otpora, neophodno je spomenuti da su se civili, seljaci, iz sela Brčnar na Kopaoniku, 5. jula 1941. godine, sa oružjem u ruci, suprotstavili albanskim žandarmima i pripadnicima jedne nemačke jedinice koja je bila stacionirana u Kosovskoj Mitrovici.
Značajno je spomenuti i da su, dva dana pre odluke Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije o podizanju opštenarodnog ustanka, a pet dana pre događaja u Beloj Crkvi, 2. jula 1941. prvi nemački vojnici pali u zarobljeništvo srpskih ustanika. U Podgorini, u šumi Jautini zarobljeno je četrnaest Nemaca. "Svučeni do u gaće i košulje - poslati su u Valjevo" - zabeležio je Vasa Kazimirović. Ovu akciju je izvela oružana grupa partizana iz Podgorine koji su pripadali Valjevskom partizanskom odredu.
SVEDOCI smo da je kod nas poslednjih dvadesetak godina, a u svetu i mnogo ranije, objavljen popriličan broj tekstova i publikacija u kojima se dokazuje da je Dragoljub Draža Mihailović prvi koji je u Srbiji, na celom jugoslovenskom prostoru, i čak u Evropi, pobo "antifašistički barjak gerile". Tvrdi se da je prvi počeo da stvara vojnu organizaciju i prvi počeo sa oružanim napadima na okupatorsku vojnu silu.
U tim dokazima dominiraju tri datuma - 15. april, 11. i 28. maj 1941. godine. Mihailović je 15. aprila doneo odluku da ne položi oružje i "proglasi jugoslovenske planine za svoja uporišta". Na dan 11. maja počeo je da "sprovodi u delo tu odluku", a 28. maja 1941. otpočeo je i oružanu borbu protiv vojne sile nemačkog okupatora u Srbiji...
Jelički četnički odred na zaplenjenom tenkuProfesor Radoje L. Knežević, jedan od učesnika u puču 27. marta, a potom ministar dvora, u više navrata je pisao kako su 28. maja 1941. pripadnici Dražine, tad još malobrojne vojske, napali nemačku motorizovanu kolonu kod Ljuljaka, na putu Kragujevac - Gornji Milanovac.
Dragoslav Stranjaković, predratni profesor istorije na Beogradskom univerzitetu, poratni stradalnik kao ravnogorac i nastavnik na Bogosloviji, uspeo je da u Parizu objavi knjigu "Titov pokret i režim u Jugoslaviji 1941-46.", pod pseudonimom Branko Lazić. Četnički prepad na Nemce kod sela Ljuljak za njega je ključni dokaz da je Draža Mihailović prvi započeo oružane sukobe sa Nemcima, a ne pripadnici Titovog pokreta.
"Polazeći od činjenica, za napad na nemačku motorizovanu kolonu kod Ljuljaka na dan 28. maja 1941. može se reći sasvim pouzdano samo to - da je do njega uistinu došlo. Nedeljama i nedeljama posle toga, ostaci spaljenih kamiona mogli su se videti u jarku kraj puta... Ali takođe prema činjenicama, to nije bio, uopšte uzev, prvi napad na nemačku okupatorsku vojnu silu posle kapitulacije Jugoslovenske kraljevske vojske u aprilu 1941." - napisao je o ovom ratnom događaju Vasa Kazimirović.
Čačanski partizani sa zarobljenim tenkom
"Svoj rad na organizovanju četničkih odreda za borbu protiv okupatora", dokazuje se, "on je počeo odmah po ulasku Nemaca u Jugoslaviju". Što je on ubrzo pokleknuo, o čemu će tek biti govora u poglavlju o građanskom ratu među Srbima, što se stavio na raspolaganje nemačkom okupatoru i predsedniku od njega naimenovane vlade, Milanu Nediću, drugo je pitanje, koje ne može, međutim, potrti navedeno.
Pećanac se znatno pre Draže obreo "u šumi". O postojanju organizacije Koste Milovanovića Pećanca i akcijama četnika pod njegovom komandom, govore i izveštaji 60. nemačke pešadijske divizije iz prve polovine maja 1941. godine. U jednom od tih izveštaja kaže se da su se "mestimično okupili srpski politički fanatici pod imenom četnika".
Međutim, Kosta Pećanac će ubrzo pokleknuti i staviti se na raspolaganje nemačkoj vlasti i kvislinškoj vladi Milana Nedića.
PRVI PREGOVORI SA OKUPATOROM
Prvi pregovarački kontakt ustanika i nemačke okupacione vojske bio je 4. oktobra 1941. Kapetan Dragoslav Račić, komandant Cerskog četničkog odreda, poslao je pismo komandiru 10. čete 699. nemačkog pešadijskog puka u Šapcu. Račić je poručio da je spreman da pusti iz "zarobljeništva 40 nemačkih vojnika, ali pod uslovima: da Nemci prestanu sa ubijanjem, zlostavljanjem i odvođenjem mirnih, nenaoružanih Srba i oduzimanjem njihove imovine; da Nemci povuku svoje trupe u Šabac I obustave bombardovanje sela...
Ukoliko vaši vojnici ne prestanu s mučenjem i zlostavljanjem srpskog naroda, mi ćemo nastaviti borbu s najvećom žestinom do poslednjeg vojnika..."
Nemački kapetan Šulc je odgovorio svojim uslovima za prekid vatre: neodložno izručenje svih zarobljenih Nemaca; predaja celokupnog oružja i municije od strane četnika. Ukoliko bi ovo bilo prihvaćeno, oficirima i ljudstvu vojno-četničkih odreda bilo bi zagarantovano "puno oslobođenje od kazne".
Na ove uslove kapetan Račić nije pristao, i povukao se iz Mačve, u okolinu Valjeva.
http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/reportaze/aktuelno.293.html:658239-Drazini-prvi-pucali-na-Nemce
*****
If you would like to get in touch with me, Aleksandra, please feel free to contact me at ravnagora@hotmail.com
*****